Bidprentje: toen en nu

Tijdens mijn opleiding tot uitvaartverzorger kwam ik erachter dat het voor mij zo bekende bidprentje niet in heel Nederland bekend is.

Als grafisch ontwerpster van rouwdrukwerk noem ik het allang geen bidprentje meer. Maar het kaartje, het herinneringskaartje, vind ik een erg mooi gebruik. Wat is de geschiedenis van het bidprentje en hoe zetten we dat nu in?

Bidprentje, gedachteniskaartje, gedachtenisprentje, herinneringskaartje. Allemaal woorden voor hetzelfde kaartje wat tijdens de dienst wordt uitgereikt of nadien als dankbetuiging wordt verstuurd. Op het gedachtenis- of herinneringskaartje is meer plaats voor een persoonlijke tekst dan op een rouwkaart. Je leest bijvoorbeeld vaak het levensverhaal van de overledene of een persoonlijk dankwoord.

Vooral hier in het zuiden van ons land zijn we bekend met het gedachteniskaartje; het is namelijk van oorsprong een katholiek gebruik. In het westen verdwijnt deze gewoonte, alhoewel ook dat nog kerk- of parochiegebonden is.

Liegen als een bidprentje
Vroeger kende het kaartje de namen: devotie-, doods- en nagedachtenisprentje.

Al in de Middeleeuwen waren er devotieprentjes. Op de kaartjes stonden Bijbelse taferelen getekend, vaak samen met symbolen, beelden, afbeeldingen van relikwieën en een kort gebed. Veel beelden en weinig woorden zodat iedereen het kon kaartje ‘lezen’. Omstreeks 1925 verscheen er een portret van de overledene op het gedachteniskaartje samen met de naam, leeftijd en alle verdiensten. Goede eigenschappen werden aangedikt en overdreven, hierdoor is de uitdrukking ‘liegen als een bidprentje’ ontstaan.

De jaren erna heeft het gedachteniskaartje nog een hele transformatie doorlopen: van Bijbelse taferelen, knekelprentjes, kruizen, graven en grafzerken, afbeeldingen met religieuze symboliek tot minder religieuze teksten tot een foto van de overledene, een persoonlijk kunstwerk of foto van lievelingsplek in de natuur bedrukt op de voorzijde van het gedachteniskaartje. Al zien we in onze huidige tijd nog steeds ‘het oude gedachteniskaartje’ heel vaak terug in de rouwcollecties. Maar er is zoveel meer mogelijk! 

Laat je enkel inspireren
Veel uitvaartverzorgers laten tijdens het gesprek een boek zien met diverse voorbeelden van rouw- en gedachteniskaarten. Ik merk dat er vaak een keuze uit die boeken wordt gemaakt. Die ene kaart met die rode roos of dat kruisje linksboven in de hoek. Ik benadruk dat dit een goede keus is als dit past bij jouw dierbare, maar ik wil je ook graag laten weten dat er meer mogelijk is. 

Zo zit je niet vast aan een bepaald formaat en niet vast aan de voorbeelden die worden getoond. Laat je door de voorbeelden enkel inspireren, maar laat je vooral inspireren door jouw dierbare. Had hij/zij een bepaalde hobby? Zoek een foto van jouw geliefde met die gitaar of viool en plaats die foto op het gedachteniskaartje (en/of rouwkaart). Stond genieten met familie centraal in het leven? Zoek dan enkele foto’s van jouw dierbare met de familieleden en maak een gedachteniskaartje in harmonicavorm. Was er een favoriete vakantiebestemming? Kijk naar die cultuur en laat daar de kaart naar ontwerpen. Een andere manier van kijken en denken zal je verrassen. En de ontvanger van? Die zal zeggen: “Dit is hem/haar helemaal!”

Voelen en herinneren
Het gedachteniskaartje is een eerbetoon in drukwerk aan jouw dierbare. Het kaartje weerspiegelt het leven van de overledene. We voelen en herinneren, met het herinneringskaartje in onze handen.

Met warme groet,

Daisy Renders

Herinneringbewaarster®