Rouwen in Mexico

In maart 2015 liep ik over de begraafplaats van het kleine boerendorp Leona Vicario in Mexico. De meeste graven lagen er treurig bij; verwelkte bloemen, afval en neergestreken bladeren en takjes zorgden voor een triest aanzicht.

Het leek of hier al maanden niemand meer was geweest. Is de dood voor de Mexicanen net zo’n beladen onderwerp met de nodige taboes zoals bij ons?

Nee, zeker niet! In Mexico viert men jaarlijks uitbundig het zogenoemde Dodenfeest ofwel Fiësta de los Muertos!

Fiësta de los Muertos

Jaarlijks wordt het Dodenfeest gevierd met de gehele familie, met veel muziek en tafels vol met overheerlijk eten. 1 en 2 november vindt het feest plaats en vóór die dag worden de graven keurig schoongemaakt en klaargemaakt voor het feest. De vrouwen doen op de markt voldoende inkopen (eten, drinken en bloemen) om het feest grootst te kunnen vieren.

Bovenop de graven staan kleine huisjes. Dit is het huisje waar de ziel altijd naar kan terugkeren. En dit huisje wordt tijdens het Dodenfeest gebruikt om het lekkerste eten, drinken, rokende sigaretten en zachte kussens in te plaatsen. Kortom alles om de overledene te verleiden om terug te keren. De doden kunnen hierdoor blijven genieten van al het moois wat we op aarde hebben.

Het kerkhof wordt verlicht door talrijke brandende waxinelichtjes.

Het graf wordt rijkelijk versierd met bloemen en vaak wordt er nog een extra bordje rijst en een glas water neergezet voor de zielen die worden vergeten.

Mensen die niet op het kerkhof het huisje vullen, maken thuis een altaar voor de terugkerende ziel klaar. Ook hierbij wordt de rijst en het water niet vergeten.

Een rij kaarsjes sieren het pad naar de voordeur, zodat de ziel van de overledene goed de weg naar huis kan terugvinden.

Het is niet de kleur zwart die tijdens het Dodenfeest overheerst, maar levendige kleuren sieren het straatbeeld. Er klinkt muziek en er wordt gedanst. Geen droefenis en verdriet, maar de vreugde van de levende wordt gevierd met de doden. De tongen worden losser naarmate de invloed van alcohol begint te werken. De droefheid wordt overstemd door de stijgende vrolijke stemming.

Het Dodenfeest geldt ook als ritueel om zich te beschermen tegen de dood en kwade tijden. De levenden maken de doden het zoveel mogelijk naar de zin, zodat de overledene in het hiernamaals een goed woordje kan doen voor de familieleden op aarde en hen daardoor dood, honger of ziekte bespaard zal blijven.

Leven en dood zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden voor de Mexicanen. Bij ons is de dood het einde, maar dit geldt niet voor het Mexicaanse volk. Bij de Mexicanen is de dood het verlengde van het leven en andersom.

De begrafenis

Ook de begrafenis wordt gevierd met eten en drinken en samen wordt er gezongen en herdacht. Mexicanen herdenken wat ze allemaal hebben geleerd van de overledene en geloven in een nieuw samenzijn in het hiernamaals.

De begrafenis is vaak al een dag na het overlijden, vanwege de extreem hoge temperaturen. Iedereen die kan, helpt mee om het graf te maken en te financieren.

De graven worden boven de grond gebouwd. Puur vanwege de praktische reden dat men na 30 cm graven al stuit op hard gesteente. Een bijzetting wordt gedaan door het tweede graf bovenop het bestaande graf te plaatsen. Cremeren gebeurt nauwelijks of niet.

Vroeger gaf de kleur van het graf aan of de overleden persoon een kind (wit), vrouw (groen) of man (blauw) was. Zelfs communiceerde de kleur de reden van overlijden; natuurlijk overlijden, vanwege een ziekte of bijvoorbeeld ongeluk.

Als de graven in verval raken, omdat er geen naasten meer zijn dan wordt in overleg met de bevolking de botten verzameld uit het graf. De botten worden in kleine kistjes gestopt en aan de rand van de begraafplaats opnieuw begraven.

De dood is niet het einde, de dood is het verlengde van het leven
De Mexicanen rouwen tijdens de begrafenis of het Dodenfeest, maar zij kunnen ook geluk voelen en hun vrolijkheid uiten. Het is niet alleen de traan die te zien is, maar ook het geluk, dankbaarheid en het respect van familie richting de overledene is zichtbaar. Zichtbaar door dans en kleur, voelbaar door muziek en stemming.

Laten we leren van deze Mexicaanse gedachten. De dood is geen taboe. Het is het verlengstuk van ons leven en laten we het ook zo bespreken met elkaar.

Met warme groet,
Daisy Renders
Herinneringbewaarster®